Chỉnh nha có vẻ giống như một phát minh hiện đại, nhưng ít ai biết rằng nó có lịch sử lâu đời. Rất nhiều nền văn hóa cổ đại đã phát triển các phương pháp tiên tiến đáng ngạc nhiên để làm thẳng và bảo tồn sự nguyên vẹn của hàm răng.

Hàm răng khỏe mạnh và một nụ cười hấp dẫn từ lâu đã được coi là điều đáng mơ ước. Nhiều nền văn minh cổ đại đã sử dụng hình thức niềng răng thô sơ để nắn chỉnh những chiếc răng khấp khểnh khi còn sống hoặc giữ gìn chúng thẳng hàng, nguyên vẹn khi về thế giới bên kia.

Vật liệu phổ biến được sử dụng để niềng răng trong thế giới cổ đại bao gồm vàng, kim loại hoặc catgut. Trải qua lịch sử, các vật liệu khác được sử dụng cho niềng răng bao gồm bạch kim, bạc, thép, gỗ, ngà voi và đồng.

Các nền văn minh cổ đại đã sử dụng niềng răng

Tại Ai Cập, người ta đã phát hiện ra phần còn lại của xác ướp Ai Cập với các trụ kim loại trên răng được buộc bằng dây từ catgut (điều chế từ ruột cừu hoặc ruột ngựa), hoạt động như dây cung trong niềng răng hiện đại - thiết bị tạo áp lực lên răng và khiến chúng bị xê dịch.

Văn hóa Ai Cập rất coi trọng thế giới bên kia, vì vậy người ta thường niềng răng cho người đã khuất hơn là người sống.

Cornelius Celsus Aulus (26 TCN – 50) là một người La Mã cổ đại người đã cống hiến cả cuộc đời mình cho nghiên cứu và phát triển những thực hành y khoa.

Celsus ghi nhận đã có một bệnh nhân dùng lực ngón tay để đẩy các răng của mình để giúp chúng đều hơn. Thông qua các ghi chú chi tiết, Celsus đưa ra giả thuyết là răng có thể được định vị và tự sắp xếp lại do lực ngón tay tác động trong thời gian dài.

Người La Mã cổ đại là nền văn minh đầu tiên sử dụng niềng để sắp xếp răng khi còn sống. (Ảnh minh họa).

Ông phát biểu rằng: “Nếu răng sữa vẫn tồn tại khi răng vĩnh viễn mọc, răng vĩnh viễn sẽ bị lệch. Khi đó, phải nhổ răng sữa và dùng ngón tay đẩy mỗi ngày cho răng vĩnh viễn bị lệch di chuyển về đúng vị trí”.

Bên cạnh đó người La Mã cổ đại là nền văn minh đầu tiên sử dụng niềng để sắp xếp răng khi còn sống. Người ta đã tìm thấy dây vàng mịn (được gọi là dây nối) luồn qua răng tại một số khu chôn cất người La Mã.

Niềng răng hiện đại được phát minh khi nào?

Niềng răng hiện đại được phát minh vào năm 1819 bởi Christophe-Francois Delabarre. Người Pháp đã phát triển lĩnh vực nha khoa vào những năm 1700, với những tiến bộ đáng chú ý bao gồm các dụng cụ bảo vệ răng miệng tùy chỉnh và loại bỏ răng khôn để quản lý tình trạng quá chen chúc.

Tuy nhiên, chính Delabarre mới là người tạo ra kỹ thuật niềng răng như chúng ta biết ngày nay. Ông đã nghĩ ra một sợi dây được cài trên cả răng trên và dưới, đeo trong thời gian dài để làm thẳng răng.

Mãi đến năm 1997, lấy cảm hứng từ phương pháp điều trị chỉnh nha của chính mình, một sinh viên tốt nghiệp Stanford tên là Zia Chishti đã hình dung ra một bộ niềng bằng nhựa trong suốt, có thể thực hiện hành động nắn giống như mắc cài kim loại truyền thống mà không cần đến dây cung hoặc điều chỉnh thường xuyên.

Anh đã hợp tác với Kelsey Wirth - một sinh viên tốt nghiệp Stanford - để tạo ra các khay ký hiệu rõ ràng tùy chỉnh bằng cách sử dụng phần mềm máy tính mới nhất. Họ đặt tên cho phát minh là Invisalign. Invisalign được phát minh vào năm 1997 nhưng mãi đến năm 2000, chúng mới được cung cấp ra thị trường.

Cha đẻ ngành chỉnh nha

Edward Angle (1855-1930) được mệnh danh là “Cha đẻ của ngành chỉnh nha”. Phân loại đầu tiên của Angle về sai khớp cắn từ năm 1899 vẫn được sử dụng cho đến ngày nay.

Angle đã thiết kế nhiều thiết bị chỉnh nha và phần lớn được ghi nhận là đã phát triển điều trị chỉnh nha từ một quá trình suy đoán thành một khoa học chính xác.

Angle tin chắc rằng do sự phức tạp của nó, chỉnh nha đòi hỏi phải được đào tạo chuyên khoa và sau đó ông đã thiết lập chương trình sau đại học đầu tiên dành riêng cho chỉnh nha. Các trường đại học trên khắp thế giới đã tiếp tục chương trình đào tạo này kể từ đó, với các chuyên gia tốt nghiệp được gọi là bác sĩ chỉnh nha.

Niềng răng là gì?

Đầu tiên, các nha sĩ hoặc bác sĩ chỉnh nha sẽ tiến hành khám lâm sàng, quét kỹ thuật số răng của bạn, chụp ảnh khuôn mặt và răng đồng thời chụp X-quang miệng và đầu. Họ sẽ đưa ra kế hoạch điều trị dựa trên thông tin này.

Niềng răng bằng mắc cài kim loại là phương pháp được sử dụng khá phổ biến. (Ảnh: Freepik).

Sau đó, họ sẽ sử dụng một dụng cụ gọi là mắc cài, chúng được làm từ kim loại hoặc sứ, kết hợp với dây cung và keo chuyên dụng để gắn chặt vào răng. Khi đeo niềng răng, chúng sẽ giúp căn chỉnh để có hàm răng đều giúp cải thiện nụ cười.

Quá trình gắn mắc cài thường không gây đau và chỉ mất khoảng 1 đến 2 tiếng. Tuy nhiên, bạn có thể cảm thấy ê buốt trong tuần đầu tiên do chưa quen. Cảm giác ê này cũng có thể xuất hiện trong vài ngày sau mỗi lần bác sĩ chỉnh nha siết lại mắc cài.

Mắc cài hoạt động bằng cách tạo ra một lực kéo liên tục lên răng trong một thời gian dài. Lực này sẽ dần dần định hình lại xương hàm để phù hợp với vị trí mới của răng.

Chúng ta thường nghĩ rằng răng được gắn trực tiếp vào xương hàm, do đó khó có thể di chuyển chúng. Nhưng thực tế, bên dưới nướu răng là một lớp màng bao quanh xương, có nhiệm vụ neo giữ răng. Lớp màng này đóng vai trò điều khiển vị trí của răng và sẽ phản ứng với lực tác động từ mắc cài.

Dây cung được điều chỉnh định kỳ khi răng của bạn từ từ di chuyển vào vị trí mong muốn và dây thun sẽ được thay mới sau mỗi đợt khám định kỳ.

Các phương pháp niềng răng phổ biến

Loại niềng răng mà bác sĩ chỉnh nha khuyên dùng sẽ phụ thuộc vào một số yếu tố, chẳng hạn như tuổi tác của bạn và tình trạng răng hiện tại của bạn. Niềng răng được thiết kế riêng và phù hợp với nhu cầu của từng người.

Niềng răng cổ điển mà hầu hết mọi người nghĩ đến được làm bằng khung kim loại và dán riêng lẻ vào từng chiếc răng của bạn. Dây cung tạo áp lực lên răng và đường viền hàm, đồng thời các vòng chữ O đàn hồi sẽ nối dây cung với mắc cài.

Ngoài ra, còn có một số loại niềng răng khác như:

• Niềng răng bằng sứ “trong suốt” sẽ khó nhìn thấy hơn.
• Niềng răng mặt lưỡi, được đặt hoàn toàn phía sau răng của bạn.
• Niềng răng vô hình, còn được gọi là khay chỉnh răng, có thể tháo ra và đặt lại mỗi ngày.

Dụng cụ niềng răng trong suốt có từ bao giờ?

Mãi đến năm 1997, lấy cảm hứng từ phương pháp điều trị chỉnh nha cho chính mình, Zia Chishti, một sinh viên tốt nghiệp Stanford đã hình dung ra một bộ niềng răng bằng nhựa trong suốt sẽ đóng vai trò thực hiện hành động nắn thẳng giống như mắc cài kim loại truyền thống mà không cần đến dây cung hoặc các thao tác điều chỉnh thông thường.

Anh đã hợp tác với Kelsey Wirth – một người bạn cùng tốt nghiệp Stanford -lich để tạo ra các khay chỉnh nha trong suốt tùy chỉnh bằng phần mềm máy tính mới nhất.

Họ đặt tên cho phát minh này là Invisalign, hay khay trong suốt. Mặc dù khay trong suốt được phát minh vào năm 1997, nhưng mãi đến năm 2000 nó mới được phổ biến rộng rãi. Ngày nay, có nhiều nhãn hiệu khay niềng răng trong suốt khác nhau, bao gồm Invisalign, Spark và 3M Clarity.

Mặc dù lịch sử của phương pháp niềng răng kéo dài từ thế giới cổ đại, nhưng bạn có thể yên tâm rằng các dụng cụ niềng răng hiện đại ngày nay được làm từ công nghệ tiên tiến nhất.

Ai có thể niềng răng?

Nhiều người niềng răng khi còn ở tuổi thiếu niên, nhưng ngày nay càng nhiều người trưởng thành lựa chọn phương pháp chỉnh nha để cải thiện nụ cười sau này.

Hiệu quả của niềng răng phụ thuộc vào nhiều yếu tố, chẳng hạn như bạn bắt đầu điều trị ở độ tuổi nào và mục tiêu điều trị của bạn là gì.

Theo Mayo Clinic, niềng răng nhìn chung hiệu quả với tất cả, nhưng kết quả phụ thuộc vào từng cá nhân và khả năng tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ, mang khí cụ, chế độ ăn uống, vệ sinh và chăm sóc răng miệng.

Niềng răng hiệu quả sau bao lâu?

Thời gian điều trị khác nhau ở mỗi người, nhưng thông thường mọi người sẽ đeo niềng răng từ 1 đến 3 năm. Để đảm bảo niềng răng trong thời gian ngắn nhất có thể, bạn cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ chỉnh nha một cách cẩn thận.

Sau khi tháo niềng răng, hầu hết mọi người đều phải đeo hàm duy trì liên tục trong 6 tháng đầu. Sau đó, bạn chỉ cần đeo nó khi đi ngủ, tuy nhiên, bạn có thể phải đeo nó trong nhiều năm.